Zwaarder door het stresshormoon cortisol
Stress, bij velen bekend en bij weinigen geliefd. Stress kan positieve effecten hebben. Een deadline bijvoorbeeld zorgt bij een aantal van ons voor een flinke adrenaline stoot zodat we op het laatste moment toch het rapport, de BTW-aangifte of de uitnodiging voor een feest klaar hebben.
Meestal heeft aanhoudende stress negatieve effecten. Door stress voel je je sneller moe, druk, chaotisch en zit je niet lekker in je vel.
Stress kan zelfs een negatieve invloed op je gewicht te hebben. Niet alleen omdat je mogelijk je onrust weg eet (emotie-eten). Ook zorgt het stresshormoon cortisol voor verstoringen in je lichaam. In dit artikel uitleg over de biochemie in jouw lichaam.
Je ervaart stress als je last hebt van (aanhoudende) spanningen. De spanningen kunnen veroorzaakt worden door problemen op het werk, onenigheid met je partner, je kinderen, door een te volle agenda, eigen verwachtingen die niet uitkomen, etcetera.
Wanneer je stress ervaart maken je bijnieren het hormoon cortisol aan. Cortisol wordt daarom het stresshormoon genoemd. Cortisol zorgt er onder andere voor dat er een hongergevoel ontstaat waardoor jij dus extra trek krijgt in eten. Hoe dit werkt?
Wanneer je stress ervaart, heeft je lichaam extra energie nodig. Deze energie haalt het lichaam uit glucose. Je hebt glucose in je bloed, onder meer dankzij koolhydraten die je gegeten hebt, bijvoorbeeld in de vorm van brood, pasta, rijst, fruit of koekjes. Glucose wordt met behulp van het hormoon insuline uit het bloed gehaald en opgeslagen als glucosevoorraad in je spiercellen en andere cellen in het lichaam. Als het lichaam extra glucose nodig heeft, voor bijvoorbeeld bewegen, werken of lezen, dan kan het lichaam dit snel uit deze glucosevoorraad vrij maken. Als glucose ligt opgeslagen in je spieren heet het glycogeen.
Cortisol is het hormoon dat glycogeen een seintje geeft om zich weer om te zetten naar glucose. Deze glucose blijft rondhangen in je bloedbaan. Door de aanhoudende stress blijft de productie van cortisol hoog, waardoor er dus steeds weer glycogeen omgezet wordt in glucose, dat vervolgens in het bloed terecht komt.
Insuline is het hormoon dat ervoor zorgt dat teveel aan glucose weer uit het bloed gehaald wordt en wordt opgeslagen als glycogeen. Insuline wordt aangemaakt wanneer er te veel glucose in het bloed is (bijvoorbeeld door een hoge cortisol concentratie in je bloed of na een maaltijd met veel snelle koolhydraten). Insuline ruimt het teveel aan glucose in het bloed als het ware op.
Doordat de stress aanwezig blijft zal cortisol steeds weer een seintje geven dat het glycogeen weer omgezet moet worden naar glucose, met een te hoge glucose stijging in het bloed tot gevolg. Insuline ruimt de glucose direct weer op. Door de stress blijven cortisol en insuline ‘ruzie’ met elkaar maken over de glucose: cortisol wil de glucose in het bloed hebben en insuline wil de glucose opslaan als glycogeen.
Deze ruzie zorgt ervoor dat de spieren waarin de glycogeen opgeslagen zou moeten worden niet meer goed reageren op insuline. De spiercellen kunnen niet meer goed geopend worden door insuline en kunnen de glucose niet meer goed opnemen en opslaan. Dit noemen we insulineresistentie.
Insulineresistentie komt onder meer veel voor bij mensen met (pre) Diabetes Mellitus. Doordat de glucose niet terecht kan in de spieren, blijft de glucose concentratie in het bloed te hoog. Het lichaam gaat dan als alternatief glucose opslaan in vetcellen. De combinatie van hoge gehalten aan cortisol en insuline in het bloed zorgen er tevens voor dat het lipoproteïne lipase wordt geactiveerd. Lipase is verantwoordelijk voor vetopslag.
Cortisol en insuline zorgen dus samen voor extra vervoer van glucose uit het bloed naar de vetcellen. Je lichaam maakt hiermee een reservevoorraad vet aan. Je wordt zwaarder.
Daarnaast raken je bijnieren uitgeput als zij voortdurend cortisol moeten aanmaken. Dit kan als effect hebben dat je schildklier minder goed gaat functioneren. Je verbranding gaat omlaag. Ook hierdoor kom je aan in gewicht.
Hoe zit het dan met dat steeds terugkerende hongergevoel bij stress? Door de hoge cortisol en insuline spiegels in het bloed wordt de glucose, die je via je boterhammen, rijst, pasta, fruit of koekjes hebt binnen gekregen, erg snel weer uit je bloed gehaald. Je bloedglucose daalt. Je hebt geen glucose voorraad in je bloed en je voelt je snel hongerig. Je wilt al weer iets eten, terwijl je net gegeten hebt.
Door de insuline resistentie kan de glucose dus minder goed in de spieren opgeslagen worden. Glucose kon voorheen vanuit spierglycogeen nog vrij eenvoudig vrijgemaakt worden, zodat je weer glucose in je bloed hebt om te kunnen bewegen, nadenken etc.
Door de insuline resistentie wordt de glucose direct opgeslagen in de vetcellen. Deze glucose kun je niet zomaar terugkrijgen in je bloed. Snel nadat je gegeten hebt is er dus weer een daling van glucose op in het bloed. Je wilt alweer eten!
Bij insuline resistentie is het zinvol om minder suiker, zoet en (snelle) koolhydraten te eten. Met name mensen met diabetes hebben hier veel baat bij. Daarover meer in een ander artikel.
Om insuline resistentie te voorkomen is het ook belangrijk om je gevoel van stress te verminderen of, als dat mogelijk is, de oorzaken van stress veroorzaken weg te nemen.
Hoe zorg je dat je minder stress ervaart? Tja, daar zijn vele manieren voor. Je kunt:
-met iemand praten als je iets dwars zit. Misschien vat jij de situatie te problematisch op.
-je verwachtingen bijstellen. In plaats van je te ergeren aan je schoonmoeder die nooit belangstellend is kun je je hier wellicht bij neerleggen.
-bewust gaan ontspannen, door te gaan wandelen, even in stilte thee te drinken, een douche of bad nemen, een half uurtje te gaan liggen of slapen, mediteren, in de zon zitten, sporten
Hoe zorg je dat je de oorzaken van stress vermindert? Dat vergt dat je eerst onderzoekt wat bij jou stress veroorzaakt. Daarna kun je werken aan het veranderen van je gedrag en oplossingen zoeken.
-hoe komt het dat jij zo’n volle sociale agenda hebt? Kun je verjaardagen afzeggen?
-hoe komt het dat jij iedere week overwerkt?
-ben je te perfectionistisch, te streng voor jezelf?
-heb je last van prikkels, zoals geluidsoverlast, veel mensen om je heen etc?
Meer weten? Kijk op www.emotie-etendebaas.nl voor meer artikelen of maak een afspraak voor een gratis intakegesprek bij een emotie-eten de baas specialist© in jouw regio.
Is het verhaal over stress, meer honger en zwaarder worden herkenbaar voor je? Laat je reactie achter.
Wat doe jij om de stress in je dagelijks leven te verminderen? Deel het hieronder met ons.